هدف آفرينش انسان

هدف آفرينش انسان(19)

سؤال: هدف از آفرينش انسان چيست؟
پاسخ: قرآن چهار هدف را براى آفرينش انسان بيان كرده است:
الف) عبادت كردن. در قرآن مى‏خوانيم: ما جن وانس را جز براى عبادت نيافريديم. «و ما خلقت الجن والانس الاّ ليعبدون»(20)
ب) انتخاب راه صواب از ناصواب و رسيدن به رشد و كمال در سايه آزمايش‏هاى الهى: «خلق الموت و الحياة ليبلوكم ايّكم احسن عملا»(21)
ج) آبادى و عمران زمين. قرآن مى‏فرمايد: خداوند شما را از زمين آفريد و شما را بر آبادى آن گماشت: «هو انشأكم من الارض واستعمركم فيها»(22)
د) رحمت بر مردم. قرآن هدف ديگر خلقت را رحمت خاص خداوند بر مردم ذكر مى‏كند و مى‏فرمايد: (انسانها) براى آن آفريده شدند كه به رحمت خاص خداوند هدايت شوند: «الّا من رحم ربّك ولذلك خلقهم»(23)

فلسفه عبادت خداوند(24)

سؤال: چرا بايد خدا را عبادت كنيم؟
پاسخ: در چند جاى قرآن پاسخ اين پرسش چنين آمده است:
* چون خداوند خالق و مربّى شماست. «اعبدوا ربّكم الّذى خلقكم»(25)
* چون تأمين كننده رزق و روزى و امنيت شماست. «فليعبدوا ربّ هذا البيت الذى اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف»(26)
* چون معبودى جز او نيست. «لا اله الاّ أنا فاعبُدنى»(27)
عبادت انسان، هدف آفرينش انسان است نه هدف آفريننده. او نيازى به عبادت ما ندارد، اگر همه مردم زمين كافر شوند او بى‏نياز است: «ان تكفروا انتم و من فى الارض جميعاً فانّ اللَّه لغنى...»(28) چنانكه اگر همه مردم رو به خورشيد خانه بسازند يا پشت به خورشيد، در خورشيد اثرى ندارد.
با اينكه عبادت خدا بر ما واجب است، چون خالق و رازق و مربّى ماست، ولى بازهم در برابر اين اداى تكليف، پاداش مى‏دهد و اين نهايت لطف اوست.
آنچه انسان را وادار به عبادت مى‏كند امورى است، از جمله:
1. توجّه به نعمت‏هاى او كه خالق و رازق و مربّى ماست.
2. توجّه به فقر و نياز خود.
3. توجّه به آثار و بركات عبادت.
4. توجّه به آثار سوء ترك عبادت.
5. توجّه به اينكه همه هستى، مطيع او ودر حال تسبيح او هستند، چرا ما وصله ناهمرنگ هستى باشيم.
6. توجّه به اينكه عشق وپرستش، در روح ماست وبه چه كسى برتر از او عشق بورزيم.
سؤال: در قرآن آمده است: «واعبد ربّك حتّى ياتيك اليقين»(29) يعنى عبادت كن تا به يقين برسى. پس آيا اگر كسى به يقين رسيد، نمازش را ترك كند؟!
پاسخ: اگر گفتيم: نردبان بگذار تا دستت به شاخه بالاى درخت برسد، معنايش اين نيست كه هرگاه دستت به شاخه رسيد، نردبان را بردار، چون سقوط مى‏كنى. كسى كه از عبادت جدا شد، مثل كسى است كه از آسمان سقوط كند؛ «فكانّما خرّ من السماء»(30) به علاوه كسانى كه به يقين رسيده‏اند مانند: رسول خدا و امامان معصوم، لحظه‏اى از عبادت دست برنداشتند. بنابراين مراد آيه،بيان آثار عبادت است نه تعيين محدوده‏ى عبادت.

خداوند، بهترين خالق(31)

دلائل بهترين خالق بودن خداوند بسيار است از جمله:
الف: خالقيّت او دائمى است.
ب: محدوديّت به اشياى خاصّى ندارد.
ج: تنوّع در آن نامحدود است.
د: از ساده‏ترين چيز مهم‏ترين را مى‏سازد.
ه: مواد اوّليه‏اش از خودش مى‏باشد.
و: در ساختن تقليد نمى‏كند.
ز: پشيمانى و ترديد در او راه ندارد.
ح: بر اساس رحمت مى‏آفريند، و تمام ساخته‏هايش هدفدار است.
ط: ساخته او با نظام هستى هماهنگ است.
مراد از «احسن الخالقين» به فرموده امام رضاعليه السلام آن است كه قدرت آفريدن را خدا به ديگران نيز داده، مثلاً حضرت عيسى از طرف خداوند مى‏آفريند.(32) «أخلق لكم من الطين كهيئة الطّير»(33)

2) ذيل آيه 181 سوره اعراف.
3) تفاسير الميزان و نمونه.
4) تفاسير مجمع‏البيان و نورالثقلين؛ توحيد صدوق.
5) نساء، 122.
6) تفسير كبيرفخررازى.
7) تفسير نورالثقلين؛ كافى، ج‏1، ص 143.
8) تفسير اثنى‏عشرى.
9) اسراء، 110 ؛ طه، 8 ؛ حشر، 24 و اين آيه 181 اعراف.
10) تفسير فرقان.
11) بحار، ج‏91، ص 5.
12) تفسير فرقان.
13) توبه، 31.
14) اعلى، 1.
15) آشنايى با قرآن، ص‏14.
16) يوسف، 106.
17) تفسير نورالثقلين ؛ توحيد صدوق، ص‏324.
18) تفسير نمونه.
19) ذيل آيات 1 و 2 سوره ملك.
20) ذاريات، 56.
21) ملك، 2.
22) هود، 61.
23) هود، 119.
24) ذيل آيه 21 سوره بقره.
25) مشركان خالقيّت را پذيرفته ولى ربوبيّت را انكار مى‏نمودند، خداوند در اين آيه دو كلمه «ربّكم» و«خلقكم» را در كنار هم آورده تا دلالت بدين نكته كند كه خالق شما، پروردگار شماست.
26) قريش، 3-4.
27) طه، 14.
28) ابراهيم، 8.
29) حجر، 99.
30) حج، 31.
31) ذيل آيات 12 تا 14 سوره مؤمنون.
32) بحار، ج‏4، ص‏147.
33) آل‏عمران، 49.